- مرجع دانلود جدیدترین مقالات ورد و پاورپوینت

برچسب: خلافت عمر

علی بن ابی طالب (به عربی: علی بن أبی طالب؛ زاده ۱۳ رجب ۳۰ عام الفیل برابر با ۲۳ قبل از هجرت – درگذشته ۲۱ رمضان ۴۰ قمری) امام اول تمامی شاخه های مذهب شیعه، خلیفه چهارم ازخلفای راشدین اهل سنت، و پسرعمو و داماد حضرت محمد (ص) است. او فرزند ابوطالب و فاطمه بنت اسد، همسر فاطمه زهرا، و پدر حسن (ع)، حسین(ع)، و زینب است. وی از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری، کمتر از پنج سال، به عنوان خلیفه بر خلافت اسلامی جز شام حکومت کرد. او در میان طیف وسیعی از مسلمانان از جایگاه برجسته ای برخوردار است.

در کودکی به دلیل بدهکارشدن پدرش، محمد (ص) سرپرستی او را بر عهده گرفت. پس از دعوت حضرت محمد (ص)، امام علی (ع) در سن حدوداً ۹ تا ۱۱ سالگی از اولین ایمان آورندگان به اسلام گشت؛ پذیرش دعوت او را دریوم الدار علناً اعلام کرد و محمد (ص) او را «برادر و وصی و جانشین خود» نامید. گفته می شود در شب لیلة المبیت به هجرت محمد (ص) کمک کرد و محمد (ص) پس از مهاجرت به مدینه و ایجاد پیمان برادری بین مسلمانان، او را به عنوان برادر خویش انتخاب کرد او در مدینه در اغلب جنگ ها پرچم دار سپاه اسلام بود و به دلاوری مشهور گشت.

مسئله حق وی در خلافت پس از محمد (ص) منجر به شکاف اصلی میان مسلمانان و تقسیم آنان به دو گروه شیعه و سنی شد. محمد (ص) در بازگشت از حجةالوداع در غدیر خم جمله «هر که من ولی او هستم، این علی (ع) ولی او است» را به زبان آورد؛ اما مقصود این عبارت مورد اختلاف شیعه و سنی قرار گرفت. شیعیان بر این اساس معتقد به نصب امامت و خلافت در خصوص علی (ع) شدند و اهل سنت آن را به معنای دوستی و محبت علی (ع) تفسیر می کنند. پس از فوت حضرت محمد (ص)، زمانی که علی (ع) مشغول کفن و دفن وی بود، جمعی از مسلمانان در سقیفه بنی ساعده گرد هم آمدند و بعد از مشورت با یکدیگر درباره انتخاب جانشین او، سرانجام با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت کردند. علی (ع) بن ابی طالب در ابتدا از بیعت با ابوبکر سرباز زد؛ ولی سرانجام پس از شش ماه با ابوبکر بیعت کرد. علی (ع) در دوران خلافت سه خلیفه اول در جنگ ها شرکت نکرد و جز در مورد انتخاب خلیفه سوم فعالیت سیاسی نداشت. البته هر گاه خلفای سه گانه می خواستند، در امور دینی، قضایی، و سیاسی به آن ها مشورت می داد.

پس از کشته شدن عثمان، او به عنوان چهارمین خلیفه مسلمانان برگزیده شد. دوران خلافت وی با نخستین جنگ های داخلی میان مسلمانان و شورش هایی نظیر شورش ایرانیان همزمان بود. علی (ع) با دو نیروی مخالف مجزا مواجه شد: گروهی به رهبری عایشه، طلحه، و زبیر در مکه که خواهان برگزاری شورا برای تعیین خلافت بودند و گروهی دیگر به رهبری معاویه در شام که انتقام خون عثمان را خواستار بودند. چهار ماه پس از خلافت، علی (ع) در جمل گروه اول را شکست داد؛ اما سرانجام جنگ صفین با معاویه به لحاظ نظامی بی نتیجه بود و در نتیجه حکمیت به لحاظ سیاسی بر ضد علی (ع) تمام شد. سپس در سال ۳۸ هجری با خوارج که قبول حکمیت توسط علی (ع) را بدعت می دانستند و بر او شوریدند، در نهروان جنگید و آنان را شکست داد. او سرانجام در مسجد کوفه به ضرب شمشیر یکی از خوارج به نام ابن ملجم مرادی کشته شد، در خارج شهر کوفه دفن شد، و بعدها حرم او و شهر نجف پیرامون مدفن او ساخته شد.

علی (ع) رغم تأثیر اختلاف های مذهبی در تاریخ نگاری مسلمانان، منابع توافق دارند که علی (ع) شخصیتی عمیقاً مذهبی و سرسپرده به اسلام و حکومت عادلانه مطابق با قرآن و سنت بود. وی سخت گیرانه وظایف مذهبی را مراعات می کرد و از متاع دنیوی دوری می جست. برخی نویسندگان وی را فاقد مهارت و انعطاف پذیری سیاسی می دانند. به نوشته ویلفرد مادلونگ خودداری او از مشارکت در بازی جدید فریبکاری سیاسی و فرصت طلبی هوشمندانه که در زمان خلافت وی در دولت اسلامی ریشه دوانده بود، هرچند وی را از کامیابی در زندگی محروم ساخت، اما سبب شد در نظر ستایشگرانش به عنوان نمونه ای از تقوای اسلام نخستین و فاسدنشده و همچنین فتوت عربی پیش از اسلام جلوه گر شود. تعداد زیادی از سخنان کوتاه علی (ع)، تبدیل به بخش هایی از فرهنگ عمومی اسلامی شده است و نویسندگان عرب زبان به فصاحت بی نظیر خطبه ها و سخنان علی (ع) اشاره کرده اند. چندین کتاب به احادیث، خطبه ها، و دعاهای روایت شده از وی اختصاص یافته است که معروف ترین آن نهج البلاغهمی باشد. همچنین اشعار و نوشته های متعدد به زبان های مختلف در مدح و بیان جایگاه علی (ع) بخشی از ادبیات و فرهنگ دینی ملل مسلمان را تشکیل می دهد.

تاریخ نگاری

درباره زندگانی علی (ع) گزارش های فراوانی در متون تاریخی آمده است؛ چنان که مورخان اسلامی پس از محمد (ص)، بیشترین حجم مطلب را به زندگی او اختصاص داده اند. از این جهت که شخصیت علی (ع) برای مسلمانان (اعم از شیعه و سنی) دارای اهمیت مذهبی، سیاسی، فقهی و روحانی است، زندگی او به طرق مختلف تحلیل و تفسیر شده و اسناد تاریخی موجود نیز تحت تأثیر ملاحظات فرقه ای قرار گرفته است.

منابع تاریخی دست اول در خصوص زندگی علی (ع) قرآن، حدیث و همچنین نوشته های تاریخ نگاری اولیه مسلمانان است. منابع دست دوم شامل کتاب های تاریخی نوشته شده توسط مسلمانان سنی و شیعه و نیز مسیحیان عرب و هندوهای ساکن در خاورمیانه و آسیا و شمار اندکی از تاریخ نگاران نوین غربی است. هرچند بسیاری از منابع اولیه اسلامی تا حدی نسبت به علی (ع) رنگ تعصب — در برخی موارد مثبت و در برخی موارد منفی — به خود گرفته است.

دانشمندان غربی پیشین، غالباً به روایات و گزارش های گرد آمده در دوره های بعد از اسلام متمایل بودند که شیعه و سنی با توجه به مواضع مذهبی شان بیشتر به روایت آن ها علاقه داشته اند. برخی محققان بر این باورند که این روایات ساختگی هستند. این دیدگاه سبب شده که بسیاری از روایات قطعی نیز به علت متواتر بودنشان در دوره های بعد از اسلام، جعلی تلقی شوند. لئون کائتانی گزارش های تاریخی منسوب به ابن عباس و عایشه را عمدتاً ساختگی می پندارد؛ در حالی که روایات بدون سند گزارش شده توسط تاریخ نویسان اولیه مانند ابن اسحاق را معتبر می داند. ویلفرد مادلونگ این دیدگاه را که تنها روایت شدن در «منابع اولیه» را ملاک درستی روایات بدانیم و بخش اعظمی از روایات را به بهانه اینکه بعدها توسط شیعه و سنی نقل شده اند جعلی تلقی کنیم، رد کرده است. به گفته وی، این دیدگاه کائتانی بی اساس است. مادلونگ و برخی از مورخان، روایات نقل شده در دوره های بعد را به خودی خود رد نمی کنند؛ بلکه ملاک آن ها برای درستی این روایات، سازگار بودن آن ها با دیگر حوادث روایت شده است.

هنگامی که کتابت بین مسلمانان رواج یافت، جزوه و مقالات متعددی بین سال های ۷۵۰ و ۹۵۰ میلادی نوشته شد. به گفته رابینسون، حداقل ۲۱ گزارش مجزا درباره نبرد صفین نوشته شده است. ابومخنف، یکی از مورخان مشهور این دوره بود که سعی کرد تمام روایات شفاهی را جمع آوری کند. مورخان قرن ۹ و ۱۰ میلادی روایات در دسترس را جمع آوری، انتخاب و مرتب کردند. با این حال، بسیاری از این کتاب ها و مقالات امروز در دست نیست؛ به جز مواردی که بعداً در آثاری مانند تاریخ الرسل و الملوک محمد (ص) بن جریر طبری مورد استفاده قرار گرفته اند.

تولد و دودمان حضرت علی (ع)

بر طبق منابع تاریخی قدیمی تر، علی (ع) در روز سیزدهم رجب و حدود سال ۶۰۰ میلادی در مکه متولد شد. پدر وی ابوطالب، رئیس قبیله بنی هاشم، و مادرش فاطمه بنت اسد است.

اختصاص تولد حضرت علی (ع) در کعبه

بسیاری از منابع، بخصوص منابع شیعه، چنین نوشته اند که وی تنها کسی است که در خانه کعبه به دنیا آمد. علی (ع) از طرف پدر و مادر با محمد (ص) خویشاوند است. وقتی پدر محمد (ص) درگذشت، ابوطالب که عموی محمد (ص) بود، قیم وی شد. وقتی که مادر محمد (ص) درگذشت، فاطمه بنت اسد نقش مادر را برایش داشت. روبرت گلیو می نویسد مسلمان بودن یا نبودن ابوطالب مورد بحث و مناقشه است و وی نمونه خوبی در بحث های دین شناسی پیرامون وضعیت افراد پرهیزگار درگذشته قبل از رسالت محمد (ص) است. فاطمه بنت اسد آشکارا اسلام آورد و مورد توجه محمد (ص) بود و گفته می شود اولین کسی است که ولایت علی (ع) را به رسمیت شناخت.

حیات در مکه

کودکی حضرت علی (ع)

زمانی که علی (ع) ۶ ساله بود، پدرش، ابوطالب که ریاست بنی هاشم را بر عهده داشت، دچار مشکل مالی گردید. محمد (ص) که خود در کودکی تحت سرپرستی ابوطالب قرار گرفته بود و در این زمان سنش از ۳۰ سال گذشته بود، برای سبک کردن بار عائله وی به او پیشنهاد کرد که سرپرستی علی (ع) را او بر عهده بگیرد. ابوطالب پذیرفت و علی (ع) از کودکی در خانه محمد (ص)، تحت نظر او قرار گرفت.

اسلام آوردن حضرت علی (ع)

هنگامی که محمد (ص) اعلام دریافت وحی الهی نمود، علی (ع) که در آن زمان ۱۰ ساله بود به او ایمان آورد و مسلمان شد.

به گفته مورخانی چون ابن اسحاق و ابن حزم و محققانی چون جان اسپوزیتو علی (ع) اولین مردی بود که اسلام آورد. دانشنامه بریتانیکا و جان اسپوزیتو، علی (ع) را دومین فرد مسلمان بعد از خدیجه می دانند. طبری روایت های مختلفی را که هر کدام علی (ع)، ابوبکر و زید پسر حارثه را اولین فرد مذکر اسلام آورنده معرفی می کنند نقل می کند و تصمیم نهایی در مورد هویت اولین فرد را به خواننده وا می گذارد. طبق برخی منابع (ابن سعد، طبقات الکبری؛ طبری، تاریخ الرسل و الملوک) ابوبکر اولین مردی بود که مسلمان شد. این در حالی است که همین ادعا برای علی (ع) و زید بن حارثه هم وجود دارد.

به گفته لئورا وچا ولیری علی (ع) جزء اولین ایمان آورندگان بود، چه نفر دوم (پس از خدیجه) چه نفر سوم (پس از خدیجه و ابوبکر) که مورد جدال شیعه و سنی است.

از اسلام آوردن تا هجرت

دعوت محمد (ص) به اسلام در مکه ۱۳ سال به طول انجامید که از این ۱۳ سال، ۳ سال به طور مخفیانه بود. در پایان این ۳ سال و در ابتدای دعوت علنی، محمد (ص) ۴۰ تن از خویشان و بستگان خود از بنی هاشم را به میهمانی دعوت کرد. مطابق با روایت تاریخ طبری، ابن اثیر و ابوالفداء، محمد (ص) در این میهمانی از خویشانش پرسید چه کسی حاضر است او را در این کار یاری کند و اعلام کرد هر کس او را یاری کند، برادر، وصی و جانشین او خواهد بود. اما هیچ یک از بستگانش پاسخ مثبت نداد مگر علی (ع). پیامبر در پاسخ به علی (ع) سکوت کرد و برای بار دوم و سوم این درخواست را تکرار نمود که باز تنها علی (ع) پاسخ مثبت داد. پس از بار سوم، پیامبر علی (ع) را برادر، وصی و جانشین خود خواند در حالی که در آن زمان، علی (ع) نوجوانی ۱۳ یا ۱۴ ساله بیش نبود و این کار پیامبر باعث تمسخر او در میان خویشاوندانش و طعنه به ابی طالب، پدر علی (ع)، شد که در آن مجلس حضور داشت. بدین ترتیب، پیامبر وی را «برادر و وصی و جانشین خود» نامید. محمد (ص)حسین طباطبایی در تفسیر المیزان در خصوص شأن نزول آیه انذار (آیه ۲۱۴ سورهشعراء) احادیث مرتبط با این واقعه را بیان کرده است.

در این دوران (۶۱۰ تا ۶۲۲ میلادی) که محمد (ص) نخستین وحی های خود را دریافت می کرد، علی (ع) به همراه زید بن حارثه، پسرخوانده محمد (ص)؛ ابوبکر، از بزرگان قبیله قریش؛ و خدیجه از یاران وفادار محمد (ص) بودند. او کمک کرد که هسته اولین جامعه اسلامی شکل بگیرد. در این سال ها، وی بیشتر وقت خود را صرف تأمین مایحتاج مؤمنان در مکه به خصوص فقرایشان از طریق تقسیم دارایی خود میانشان و کمک در امور روزمره آن ها می کرد.

مهاجرت به مدینه

منابع شیعی و سنی تصدیق می کنند که حوادث رخ داده در سال ۶۲۲ میلادی، مهمترین بخش از زندگی محمد (ص) را تشکیل می دهد. محمد (ص) که می دانست دشمنانش در حال کشیدن نقشه برای قتل وی بودند، از علی (ع) خواست که به جای وی در بسترش بخوابد. شبی که محمد (ص) از مکه به مدینه هجرت کرد، علی (ع) جان خود را به خطر انداخت و در بستر محمد (ص) خوابید. محمد (ص) به همراه ابوبکر مخفیانه مکه را ترک کرد و چندین روز بعد به یثرب، که زین پس مدینه نامیده شد، رسید و این هجرت، مبدأ تقویم هجری گردید. وقتی دشمنان با خنجرهای آخته وارد خانه محمد (ص) شدند، از دیدن علی (ع) بسیار شگفت زده شدند و به وی آسیبی نرساندند. بنا بر تفسیر سید محمد (ص)حسین طباطبایی در المیزان، آیه ۲۰۷ سوره بقره به این امر اشاره دارد: «از مردم کسانی هستند که جان خود را در راه جلب رضایت خداوند تقدیم می دارند و خداوند به بندگان خود رئوف است». علی (ع) در انتظار فرمان جدید، چند روز دیگر در کنار خانواده محمد (ص) ماند. محمد (ص) از علی (ع) خواست که اموالی را که قبلاً مردم به وی به امانت داده بودند به صاحبانش بازگرداند و علی (ع) این کار را انجام داد. پس از انجام این کار، علی (ع) مکه را به مقصد مدینه ترک کرد. به دستور محمد (ص)، علی (ع) به قبا در حومه شهر مدینه رفت. طبق برخی منابع، علی (ع) یکی از اولین کسانی از مهاجرین بود که به مدینه رفت. در این زمان وی ۲۲ یا ۲۳ سال داشت.