هدف از این پژوهش بررسی تاثیر هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان بوده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از ابزار و شیوه ی جمع آوری اطلاعات منابع کتابخانه ای، مقالات و سایت های معتبر علمی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که با استفاده از محتوای چندرسانه ای طیف وسیع تری از حواس دانش آموزان در فرآیند یاددهی- یادگیری درگیر شده و فرآیند یادگیری عمیق تر می شود. به عبارتی علاوه بر افزایش کارایی کلاس استفاده از نرم افزارهای گوناگون به دلیل به کارگیری حواس شنیداری و دیداری به یادگیری دانش آموزان کمک می کند. این سیستم به دانش آموزان اجازه می دهد فراتر از برنامه های درسی خود گام بردارند و تاکید بیشتری بر مهارت تفکر و یادگیری عمیق دانش آموزان دارد. همچنین با هوشمندسازی مدارس تعاملات بین دانش آموزان و معلمان مدارس هوشمند بیشتر شده و این امر می تواند منجر به اشتراك تجربیات موفق و برتر بین آنها گردد. بنابراین مدارس با ایجاد بسترهای مورد نیاز جهت هوشمندسازی کلاس ها می توانند از مزایای این روش آموزش استفاده نمایند.
مقدمه
امروزه مهمترین دغدغه نظام آموزشی و پرورشی یك كشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایه های فكری در جامعه ی اطلاعاتی و دانایی محور می باشد. برای آنكه همه گروه های اجتماعی قادر باشند به طور مؤثّر در چنین جامعه ای مشاركت داشته باشند، باید یادگیری پیوسته، خلاقیت، نوآوری و نیز مشاركت فعال و سازنده اجتماعی را بیاموزند. تحقّق این امر مستلزم تعریف مجدد و نوینی از نقش و كاركرد مدارس به عنوان اصلی ترین نهادهای آموزشی در جامعه می باشد. امروزه نظام آموزشی كشور به مدرسه ا ی نیاز دارد كه با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات، امکان یادگیری پیوسته را فراهم نموده و فرصت های نوینی را در اختیار افراد برای تجربه ی زندگی در جامعه اطلاعاتی قرار دهد، به گونه ای كه این فناوریی نه به عنوان ابزار، بلکه در قالب زیرساخت توانمند ساز برای تعلیم و آموزش حرفه ای محسوب شود. به كارگیری گسترده ی فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند آموزش و پرورش، همزمان با تحوّل در رویكردهای آموزشی درجهان، زمینه ی شكل گیری مدارس هوشمند را فراهم آورده است. این مدارس از جمله نیازمندی های كلیدی جوامع دانش بنیان میباشند و رویكردهای توسعه ی مهارت های دانشی و كارآفرینی دانش آموزان را دنبال می نمایند. در این مدارس ، فرایندهای یاددهی - یادگیری تقویت شده و محیط تعاملی یكپارچه برای ارتقای مهارت های كلیدی دانش آموزان با تكیه بر فعالیت های گروهی، در عصر دانایی محور فراهم می شود. با توجه به اهمیت این موضوع در پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی تاثیر هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان پرداخته شده است.
بیان مساله
ازآنجا که درحال حاضر معلم محوری پایه آموزش و پرورش درکشور می باشد، به روزكردن مدارس، استفاده از فناوری های روز، برخورداری از خلاقیت های جدید درآموزش وپرورش و اهمیت دادن به توانایی های دانش آموزان، لازمة این تحوّل می باشد. واژه ی مدارس هوشمند چندی است در ادبیات آموزش و پرورش کشور وارد شده است و فعالیت های ارزشمندی نیز به صورت پراكنده در این حوزه انجام شده است. وزارت آموزش و پرورش با الهام از آموزه های دینی و مقتضیات زمانی و دستیابی به اهداف عالیه نظام تعلیم و تربیت و گسترش عدالت آموزشی، اقدام به تعریف ساختار، جایگاه، ساماندهی، شرایط و ضوابط توسعه ی مدارس هوشمند بر اساس معیارهای علمی، بین المللی و شرایط بومی در سطح كشور نموده است. از این رو برای نیل به این هدف، نیاز به همّتی مضاعف داشته که ازجمله عوامل اصلی آن می توان به تغییرنگرش درشیوه ی آموزش و مدیریت مراکز آموزشی و پرورشی و نیز تأمین زیرساخت ها نمود. هوشمند سازی مدارس یك اقدام مدبّرانه در راستای سند چشم انداز نظام، تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزش و پرورش و ضرورتی انکار ناپذیر با هدف اجرای پیشرفته ترین روش های مدیریتی و آموزشی و نگاه علمی و فناورانه به وضعیت كنونی نظام آموزشی كشور است که اعمال تغییرساختار و معماری اجرایی درآنها باعث افزایش بهره وری و مدیریت زمان برای مدیران، کارکنان، معلمان، دانش آموزان و همچنین اولیای دانش آموزان خواهد بود.
در مورد مدرسه هوشمند تعاریف زیادی عنوان شده است از جمله: مدرسه ای که درآن روند اجرای کلیه فرآیندها اعم از مدیریت، نظارت، كنترل، یاددهی_ یادگیری، منابع آموزشی و کمک آموزشی، ارزشیابی، اسناد و امور دفتری، ارتباطات و مبانی توسعه آنها، بر اساس فناوری اطلاعات و ارتباطات و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربیتیِ پژوهش محور طراحی شده است را "هوشمند" می گویند. در واقع مدرسه هوشمند مدرسه ای فیزیكی است كه كنترل و مدیریت آن، مبتنی بر فن آوری رایانه و شبكه انجام می گیرد و محتوای اكثر دروس آن الكترونیكی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن هوشمند است.در چنین مدرسه ای یك دانش آموز هوشمند، با صرف وقت بر روی موضوعات به شكل مستمر، منابع و قابلیت های اجرایی خود را توسعه و تغییر می دهد و این نكته ای است كه به مسؤولان مدرسه اجازه می دهد تا با توجه به تغییرات به وجود آمده و افزایش سطح اطلاعات دانش آموزان، آن ها را برای اخذ اطلاعات جدید آماده نمایند. همچنین مدرسه هوشمند مدرسه ای است كه جهت ایجاد محیط یاددهی ـ یادگیری و بهبود نظام مدیریتی مدرسه و تربیت دانش آموزان پژوهنده طراحی شده است. به عبارتی دیگر، مدرسه هوشمند مؤسسه آموزشی است كه در جهت فرآیند یادگیری و بهبود مدیریت به صورت سیستمی نظام یافته بازسازی شده تا كودكان را برای عصر اطلاعات آماده سازد و آموزش در آن هوشمند شده باشد. بنابراین نیاز کنونی جامعه آموزشی ما تغییر و حرکت به سوی هوشمند سازی آموزش و آموزش بر اساس نیازها و استعدادها است.
مدل مفهومی مدرسه هوشمند
مدرسه هوشمند براساس مدل مفهومی شامل ابعاد اصلی زیر است:
زیر ساخت توسعه یافته فناوری اطلاعات
محیط یادددهی و یادگیری مبتنی بر محتوای چندرسانه ای
مدیریت مدرسه توسط سیستم یکپارچه ی رایانه
توانمندسازی معلمان در حوزه فناوری اطلاعات
برقراری ارتباط یکپارچه رایانه ای با مدارس دیگر
1- زیر ساخت توسعه یافته فناوری اطلاعات
در مدرسه هوشمند سخت افزار، نرم افزار، ارتباطات و تجهیزات كمك آموزشی از جمله الزامات اصلی است و در ساخت مدرسه هوشمند باید بر اساس نیازمندی ها و احتیاجات فرآیند یاددهی یادگیری توسعه یابد. در مدارس هوشمند حداكثر استفاده از زیرساخت و تجهیزات موجود باید صورت گیرد و وجود سخت افزار و نرم افزار به خودی خود، به معنی هوشمندشدن مدرسه نیست. در مدارس هوشمند، زیرساختی حائز اهمیت است كه در ارتقای فرآیند یاددهی- یادگیری موثر باشد.
2- محیط یادددهی و یادگیری مبتنی بر محتوای چند رسانه ای
استفاده از محتوای چندرسانه ای و الكترونیكی در فرآیند یاددهی- یادگیری، ركن اصلی هوشمند سازی مدارس است. با استفاده از محتوای چندرسانه ای طیف وسیع تری از حواس دانش آموزان در فرآیند یاددهی- یادگیری درگیر شده و این فرآیند تعمیق می شود. دراین مدارس محتوای الكترونیكی مبتنی بر برنامه درسی در فرآیند یاددهی- یادگیری توسط معلمان مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین دانش آموزان نیز در یادگیری از محتوای چندرسانه ای به صورت خودآموز استفاده می كنند.
3- مدیریت مدرسه توسط سیستم یکپارچه ی رایانه ای
فناوری اطلاعات می تواند مدیران مدارس را در انجام ماموریت ها و وظایف آموزشی و اداری خود یاری نماید.
استفاده از سیستم های مدیریت مدرسه، باعث می شود مدیران مدارس از امور جاری فراغت یافته و اوقات خود را صرف برنامه ریزی، نظارت و تصمیم گیری هوشمندانه تر مدارس نمایند. اولویت مدارس هوشمند، ارتقای فرآیند یاددهی-یادگیری است. لیكن پیاده سازی و بهره گیری از سیستم های مدیریت مدرسه نیز در مسیر هوشمند سازی مدارس، باید مورد توجه قرار گیرد.
4- توانمندسازی معلمان در حوزه فناوری اطلاعات
معلمین در مدارس هوشمند باید مهارت های مورد نیاز را در این مدارس را فراگیرند. علاوه براین، استفاده از نرم افزارهای گرافیكی تنها بخشی از مهارت های مدارس هوشمند است. معلمین باید بتوانند طرح خود را برای
استفاده از محتوای الكترونیكی در برنامه درسی ارائه كرده و محتوا را تالیف نمایند. آن ها باید مهارت طراحی برنامه درسی الكترونیكی و انتخاب اجزای محتوا برای بكارگیری در برنامه درسی را كسب نمایند.
5- برقراری ارتباط یكپارچه رایانه ای با سایر مدارس
مدارس هوشمند باید در جهت تعامل بیشتر با یكدیگر در ارتباط بوده و به اشتراك تجربیات موفق و برتر با یكدیگر بپردازند. در ارتباطات یكپارچه، معلمین مدارس هوشمند می توانند جدیدترین تجربیات خود را در اختیار سایرین قرار داده و از تجربیات آن ها استفاده نمایند. به اشتراك گذاری محتوا و منابع آموزشی نیز از دیگر اركان هوشمند سازی مدارس است.
چکیده
پیشینه ی هوشمند سازی مدارس در جهان و ایران
وضعیت عملكرد اجرای طرح هوشمند سازی درسال تحصیلی 91-90
مزایای هوشمندسازی مدارس
موانع هوشمند سازی مدارس
امکانات مورد نیاز هوشمندسازی مدارس
تاثیر هوشمندسازی کلاس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان
سوال پژوهش
روش پژوهش
ابزار و شیوه جمع آوری اطلاعات
یافته های پژوهش
راه کارها و پیشنهادات